"Neden Uygun, Neden Uygun Değil?

Davranış Örneklerinin Neden Uygun ya da Uygun Olmadığını Açıklamak Üzere Sorular Sorma ve Geri Bildirim Sunma

Bu basamakta çocuğunuzdan, ayırt ettiği uygun ve uygun olmayan davranış örneklerinin neden uygun ya da uygun olmadığını açıklaması beklenmektedir. Bu soruların yanıtlarını almak için çocuğunuza “Sence neden böyle davranmak uygun?”, “Neden böyle davranmak uygun değil?” şeklinde sorular sorarak çocuğunuzun uygun ve uygun olmayan davranışların nedenlerini açıklamasını bekleyebilirsiniz. Bu sorular, çocuğunuz uygun ve uygun olmayan davranışları ayırt ettikten hemen sonra sorulmalıdır.

Siz soruları sorduktan sonra ifade edici dil düzeyi iyi olan çocuklar; “Dikkatli dinlemek karşımızdakini mutlu eder, dikkatli dinlersek karşımızdakinin ne hakkında konuştuğunu daha iyi anlayabiliriz, çok yakın durursak karşımızdaki kişi rahatsız olabilir, karşımızdaki kişi konuşurken başka tarafa bakarsak karşımızdakinin ne konuştuğunu anlayamayız veya konuştuğumuz kişi kendisini dinlemediğimizi düşünerek kızabilir” ya da “Başkalarına ait eşyaları daha kolay alabiliriz, sahibi eşyasının kimde olduğunu bilir ve kaybolmadığını düşünür, izinsiz aldığımızda sahibi eşyasının kaybolduğunu düşünüp üzülebilir, izinsiz aldığımız için bize kızabilir, bizi hırsızlıkla suçlayabilir.” diyerek davranışın neden uygun ya da uygun olmadığına yönelik açıklamalar yapabilir.

İfade edici dili olmayan ya da sınırlı olan çocukların dinleme becerisiyle ilgili olarak dinlediği kişiyi göstererek gülümsemesi, “mutlu” demesi, daha iyi anlarım anlamına gelecek şekilde başını göstermesi, “iyi anlarım” demesi, kolunu uzatarak sizi ittirmesi, sizi göstererek üzgün yüz ifadesi kullanması ya da karşımızdaki üzülür gibi ifadeler kullanmasını da kabul edebilirsiniz. Örnek verilenlere benzer nedenleri de kabul etmeli ve doğru tepkileri için çocuğunuzu hemen pekiştirmelisiniz.

Çocuğunuz uygun ve uygun olmayan davranış örneklerine ilişkin nedenler sıralayamadığında onu zorlamamalı uygun ve uygun olmayan örneklere ilişkin nedenlere yönelik siz açıklamalarda bulunarak ona model olmalısınız. İlerleyen oturumlarda çocuğunuza sunduğunuz bu desteğin azaldığını, çocuğunuzun da uygun ve uygun olmayan örneklerin neden uygun/uygun olmadığına ilişkin nedenler sıralamaya başladığını göreceksiniz. Bu basamakta da çalışmalar tamamlandıktan sonra beceriye özgü uygun davranışın daha iyi anlaşılması ve çocuğunuzun uygun davranışı sergilemede ustalaşması için rol oynama çalışmalarına yer vermelisiniz.